خلاصه
این سند شامل مجموعه سخنرانی‌ها و پیام‌هایی از آیت‌الله شهید دکتر بهشتی است که بین سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۰، عمدتاً خطاب به اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا (گروه فارسی‌زبان) ایراد شده‌اند. هدف اصلی این متن، ارائه راهنمایی‌های فکری، تشکیلاتی و عملی به دانشجویان مسلمان در اروپا است تا بتوانند وظایف اسلامی و اجتماعی خود را به بهترین شکل ایفا کنند.
سند به پنج بخش تقسیم می‌شود که هر بخش به موضوعات مختلفی از جمله لزوم وحدت و همبستگی میان مسلمانان، اهمیت شناخت درست اسلام و جوامع اسلامی، و نحوه سازماندهی و فعالیت تشکیلاتی می‌پردازد. تاکید ویژه‌ای بر استقلال مالی و فکری اتحادیه، تقویت ایمان و فضیلت اعضا، و پرهیز از اختلافات فرقه‌ای و ملی‌گرایانه دیده می‌شود. این مجموعه، چالش‌های پیش روی دانشجویان مسلمان در دیار غرب را شناسایی کرده و راهکارهایی برای مقابله با عوامل تضعیف‌کننده وحدت، مانند تفاوت‌های زبانی، ملیتی، مذهبی و فرهنگی ارائه می‌دهد.
خلاصه مفصل
منبع ارائه شده، مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها، پیام‌های مکتوب و مشاوره‌های شهید آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی است که در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ شمسی (۱۹۶۶ تا ۱۹۷۰ میلادی) خطاب به “اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا” و یا درباره فعالیت‌های آن ایراد و تنظیم شده است. این مجموعه به همت “بنیاد نشر آثار و اندیشه شهید آیت‌الله دکتر بهشتی” تهیه و تنظیم شده است [۱].
در ادامه، خلاصه مفصلی از این منبع ارائه می‌شود:
۱. پیشگفتار [۱۰, ۱۱, ۱۲, ۱۳, ۱۴]
- نقش دکتر بهشتی: شهید بهشتی در طول زندگی خود به فعالیت‌های جمعی برای ایجاد یک جامعه نمونه اسلامی علاقه فراوان داشت. همکاری او با انجمن‌های دانشجویان ایرانی در اروپا به گسترش و ارتقای کمی و کیفی “اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا” (گروه فارسی‌زبان) کمک شایانی کرد.
- تأسیس اتحادیه: اگرچه ایده تشکیل اتحادیه از سوی دانشجویان مسلمان ایرانی فعال مطرح شد، اما نقش مهم دکتر بهشتی به عنوان مدیر “مرکز اسلامی هامبورگ” در سال‌های ۱۳۴۴-۱۳۴۹ شمسی و پس از بازگشت به ایران تا شهادتش، در مبارزات دانشجویی خارج از کشور و پیشرفت این تشکل انکارناپذیر است.
- اهمیت اتحادیه: پیش از تشکیل اتحادیه، تشکل‌های غیر اسلامی مانند کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی نقش اصلی را در مبارزات دانشجویی علیه رژیم حاکم بر ایران ایفا می‌کردند. اما با شکل‌گیری اتحادیه و مدیریت مدبرانه آن، این تشکل به رساترین صدای نهضت اسلامی ایران در خارج از کشور تبدیل شد و نقش مهمی در تثبیت رهبری امام خمینی، افشاگری علیه سیاست‌های رژیم شاهنشاهی و حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش اسلامی (مانند مبارزات مردم فلسطین) ایفا کرد.
- ساختار مجموعه: این مجموعه شامل پنج بخش اصلی است:
- بخش اول: پیام مکتوب خطاب به اتحادیه در سپتامبر ۱۹۶۶ میلادی.
- بخش دوم: متن کامل سخنرانی آیت‌الله دکتر بهشتی در پنجمین کنگره سالانه اتحادیه در دسامبر ۱۹۶۶ میلادی با عنوان “وظایف اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا در برابر جوانان مسلمان”.
- بخش سوم: نظرات مشورتی مرکز اسلامی هامبورگ در نشست پنجم مجمع عمومی اتحادیه دانشجویان مسلمان در اروپا (گروه فارسی‌زبان) در سال ۱۳۴۸ شمسی (۱۹۶۹ میلادی).
- بخش چهارم: نظرات مشورتی مرکز اسلامی هامبورگ در نشست ششم مجمع عمومی اتحادیه دانشجویان مسلمان در اروپا (گروه فارسی‌زبان) در سال ۱۳۴۹ شمسی (۱۹۷۰ میلادی).
- بخش پنجم: پیام‌های ارسالی به انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا.
۲. بخش اول: پیام مکتوب خطاب به اتحادیه (سپتامبر ۱۹۶۶) [۱۷, ۱۸, ۱۹, ۲۰, ۲۱, ۲۲, ۲۳, ۲۴, ۲۵, ۲۶, ۲۷, ۲۸]
- مخاطب: جوانان برومند و تحصیلکرده مسلمان در اروپا که سرمایه‌های امت اسلامی هستند و نقش مهمی در ساختن جامعه اسلامی آینده خواهند داشت.
- نیاز به تکیه‌گاه روحی: این جوانان در زندگی شخصی و اجتماعی خود به یک تکیه‌گاه روحی نیاز دارند تا بر اساس آن هدف و مشی روشن و سعادتمندی برای آینده خود انتخاب کنند. اسلام می‌تواند این تکیه‌گاه را فراهم آورد.
- جامعیت اسلام: اسلام دینی است که همواره به تدبر و تفکر دعوت می‌کند، پیروی از حقایق علمی اثبات شده را می‌خواند و از گمان و پندار خرافی برحذر می‌دارد. میدان کار و زندگی را ارزشمندترین میدان عبادت می‌شمارد و به نشاط و کوشش دعوت می‌کند، در حالی که افسردگی، بیکاری و تنبلی را نکوهش می‌نماید. مبارزه در راه حق و عدالت را کمال‌یافته‌ترین نمود فضیلت و ایمان می‌شناسد.
- هدف کار اتحادیه: هدف اصلی کار اتحادیه، گرد هم آوردن جوانان مسلمان از هر زبان و سرزمینی در یک سازمان بزرگ بر مبانی عالی اسلامی و همکاری برای تحقق خواسته‌های اسلامی و انسانی است. این همکاری به شناخت بیشتر یکدیگر، کسب اطلاعات واقعی‌تر و سودمندتر از جهان اسلام و تقویت پیوند مسلمانان جهان کمک می‌کند.
- چالش زبان مشترک: یکی از مشکلات جدی، عدم وجود زبان مشترک میان مسلمانان کشورهای مختلف است که مانع از تفاهم آسان می‌شود. این امر به خصوص برای دانشجویان تازه‌وارد که با زبان کشور میزبان آشنایی کافی ندارند، اهمیت بیشتری دارد.
- نقش انجمن‌های محلی: انجمن‌های اسلامی دانشجویی باید فعالیت‌هایی به زبان محلی اعضای خود داشته باشند تا به نیازهای روحی و معنوی آن‌ها پاسخ دهند و پناهگاهی اجتماعی برایشان باشند تا از تنهایی و سرگردانی جلوگیری شود.
- تأکید بر گروه فارسی‌زبان: کار گروه فارسی‌زبان بسیار مفید و ضروری است و امید است که همه جوانان مسلمان فارسی‌زبان در اروپا در این سازمان بزرگ دانشجویی همکاری صمیمانه داشته باشند و یکپارچگی و همبستگی کامل مسلمانان جهان را رعایت کنند.
- پیام اسلام به جوانان: اسلام از جوانان، پاکدامنی و خویشتن‌داری در برابر طغیان هوس‌ها، پیشگیری از عوامل فردی و اجتماعی که به طغیان هوس‌ها کمک می‌کند، دفاع از عدالت همه‌جانبه اجتماعی و کوشش در راه تکامل فضیلت انسانی را می‌خواهد.
۳. بخش دوم: وظایف اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا (دسامبر ۱۹۶۶) [۲۹, ۳۰, ۳۱, ۳۲, ۳۳, ۳۴, ۳۵, ۳۶, ۳۷, ۳۸, ۳۹, ۴۰, ۴۱, ۴۲, ۴۳, ۴۴, ۴۵, ۴۶, ۴۷, ۴۸, ۴۹, ۵۰, ۵۱, ۵۲, ۵۳, ۵۴, ۵۵, ۵۶, ۵۷, ۵۸, ۵۹, ۶۰, ۶۱, ۶۲, ۶۳, ۶۴, ۶۵, ۶۶, ۶۷, ۶۸, ۶۹, ۷۰, ۷۱, ۷۲, ۷۳, ۷۴, ۷۵, ۷۶, ۷۷, ۷۸, ۷۹, ۸۰, ۸۱, ۸۲, ۸۳, ۸۴, ۸۵, ۸۶]
- وظایف اساسی اتحادیه:
- کوشش در راه نشر صحیح دعوت اسلام.
- حفظ اصالت اسلامی دانشجویان مسلمان در اروپا و صیانت آن در برابر غرب‌زدگی، سستی ایمان، بی‌تفاوتی، نفس‌پرستی و خودپرستی.
- راهنمایی و کمک به دانشجویان مسلمان در زندگی تحصیلی و خصوصی.
- کوشش در راه تفاهم، شناسایی متقابل و همبستگی جوانان مسلمان تا نیروی فکری و عملی آن‌ها برای عزت اسلام و مسلمانان و وحدت جهان اسلام به کار گرفته شود.
- عوامل تضعیف پیوند برادری میان مسلمانان: با تأسف، تفاهم و همبستگی میان جوانان مسلمان ضعیف است. این وضعیت بر همگان تلخ است، اما باید علل آن را شناخت و چاره‌جویی کرد. اسلام تأکید می‌کند که مسلمانان همه با هم برادر و خواهرند و اختلافات اقلیمی، زبانی، نژادی یا حتی فقهی نباید خللی در این برادری وارد کند. برادری اسلامی فراتر از عواطف ساده است و باید به حد همدردی و شرکت در سود و زیان اجتماعی برسد.
- زبان: زبان مشترک یکی از عوامل مؤثر در تفاهم اجتماعی است. مناسب‌ترین زبان مشترک برای مسلمانان، زبان عربی است که زبان قرآن و حدیث است. پیشنهاد می‌شود هر مسلمان علاوه بر زبان مادری، زبان عربی را نیز تا حد امکان بیاموزد تا پیوند فکری و عملی مسلمانان تقویت شود.
- ملیت: اسلام تفاخر قومی و قبیله‌ای را در داخل امت بزرگ خود قدغن کرده است. عاطفه دینی (برادری اسلامی) محور اساسی وحدت اجتماعی، حقوق مشترک مدنی و سیاسی است. هیچ حکومت محلی حق ندارد مسلمانی را بیگانه شمارد. اتحادیه باید با سمینارها و نشریات مستدل، اعضا را به این ایده عالی اسلامی (امت واحده) ایمان آورد.
- مذاهب فقهی و کلامی: مسلمانان پیرو مذاهب متعدد هستند. تلاش برای یکسان‌سازی مذاهب یا وادار کردن همه به پیروی از یک مذهب خاص عملی نیست. راه حل اساسی، تأکید بر اصول مشترک اسلامی (توحید، نبوت، قرآن، سنت، معاد، نماز، روزه، زکات، حج، جهاد، محبت اهل بیت و مبارزه با جور) و پرهیز از تکفیر یکدیگر به دلیل اختلافات فقهی یا کلامی است.
- لباس، عادات و سنن محلی: اسلام تعلیمات و سنت‌های خاصی برای شئون زندگی دارد تا مسلمانان شبیه‌تر شوند، اما عادات و سنن محلی نیز وجود دارد. لازم است مسلمانان اعیاد اسلامی را باشکوه برگزار کنند و به سنت‌های اسلامی احترام بگذارند. اتحادیه می‌تواند با تهیه برنامه‌ها و سخنرانی‌های مستند، اعضا را با عادات مناطق مختلف اسلامی آشنا کرده و از سوءتفاهم جلوگیری کند.
- سیاست‌های محلی و منطقه‌ای: منافع و مصالح مشترک اقتصادی و سیاسی عامل مؤثر همبستگی اجتماعی است. اسلام وظیفه هر مسلمان می‌داند که خود را شریک مصالح اقتصادی و سیاسی همه مسلمانان جهان بداند. قرآن مسلمانان را “اولیاء” یکدیگر می‌شمارد که یعنی منافع اجتماعی هر مسلمان به منافع همه مسلمانان جهان وابسته است. متأسفانه امروز چنین حکومت اسلامی مشترکی وجود ندارد و سیاست‌های محلی و منطقه‌ای، مانع از ارتباط و تشکل معنوی و مادی مسلمانان شده است.
- چالش برای جوانان: این وضعیت جوانان مسلمان را که مایل به دفاع از حقوق امت اسلامی هستند، دچار سرگردانی کرده است. اگر حکومت محلی ملی‌گرا باشد و به مصالح قلمرو خود می‌کوشد، جوانان باید همکاری کنند یا مبارزه؟ اگر مبارزه کنند، ممکن است به سود سیاست‌های استعماری تمام شود. اگر حکومت ضدملی باشد، مبارزه با آن آسان‌تر است، اما نهضت‌های ملی اغلب بر پایه ناسیونالیزم محلی هستند نه اسلام.
- نقش اتحادیه: از یک اتحادیه دانشجویی، رهبری ایدئولوژیک و اجرایی یک نهضت اجتماعی سیاسی بزرگ مورد انتظار نیست، زیرا دانشجو در میانه راه تحصیل و آغاز تجربه اندوزی است. اما اتحادیه‌های دانشجویی می‌توانند در تقویت نهضت‌ها و ساختن رهبران و کارگزاران آینده کمک کنند.
- اهمیت شناخت متقابل: اگر جوانان از کشورهای مختلف اسلامی یکدیگر را بهتر بشناسند و با ایمان به یک ایدئولوژی عالی اسلامی مشترک و به دور از آفات غرب‌زدگی به کشورهایشان بازگردند، می‌توانند حلقه‌های ارتباطی باشند و در وحدت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مسلمانان جهان تأثیر فراوان داشته باشند.
- جنبه عمومی اتحادیه: اتحادیه باید جنبه عمومی و همگانی خود را بر مبنای اسلام حفظ کند و از وابستگی به سیاست یا جناح خاص یا کشور یا منطقه خاص پرهیز کند.
- چند توصیه به اتحادیه انجمن‌های اسلامی:
- پایه و اساس فعالیت‌ها: اسلام، تعالیم آن و مصالح امت بزرگ اسلامی باشد.
- انتخاب رهبران: افراد باایمان، پایبند به احکام اسلام، پاک‌نیت، خوش‌نام، بلندهمت، فعال، دارای ابتکار و قدرت اراده باشند.
- تنوع در کادر رهبری: جوانانی از بلاد مختلف اسلامی شرکت داشته باشند تا جنبه عمومی اتحادیه حفظ شده و از گرایش به سیاست یا منطقه خاص جلوگیری شود.
- روش فعالیت: در خطابه‌ها، نشریات، انتقادها یا تأییدها در برابر حکومت‌ها، وصله وابستگی به یک سیاست خاص محلی به اتحادیه نچسبد. اعضای اتحادیه می‌توانند شخصاً در نهضت‌های اجتماعی منطبق با موازین اسلام شرکت کنند، اما خود اتحادیه باید جنبه عمومی خود را حفظ کند.
- اخبار و گزارش‌ها: به مطالب از مآخذ قابل اعتماد اعتماد کند و لزوم تبیین را رعایت کند؛ اخبار خلاف واقع یا مبالغه‌آمیز از اعتبار اتحادیه می‌کاهد.
- گردهم آوردن دانشجویان: از وسایل مؤثر و مشروع مانند نماز جماعت و جمعه، سمینارها، بازدیدهای دسته‌جمعی، گردش علمی، ورزش و تفریحات سالم، همکاری دسته‌جمعی برای بررسی مسائل، شناخت قوت‌ها و ضعف‌های سیستم‌های حزبی یا بررسی تجارب اجتماعی نهضت‌ها استفاده کند.
- راهنمایی دانشجویان تازه‌وارد: در تنظیم وضعیت تحصیلی، زندگی شخصی و انتخاب رشته، به راهنمایی دلسوزانه نیاز دارند.
- کمک به مشکلات خصوصی: در مواقع بروز مشکلات مالی یا غیرمالی به دانشجویان کمک کند.
- تعاون در حوادث: در حوادث طبیعی مانند سیل یا زلزله، اتحادیه خدمت‌رسانی کند تا روح تعاون و برادری اسلامی را نشان دهد.
- رشد کمال و فضیلت در دانشجویان: اتحادیه بکوشد تا دانشجویان با فضلیت‌های زیر به سرزمین‌های اسلامی بازگردند:
- ایمان و تقوا.
- اطلاعات ارزنده و مستند از اسلام و تعالیم آن.
- عشق به کار و خدمت.
- رشد کافی برای اداره صحیح زندگی خانوادگی و شرکت مؤثر در اداره جامعه.
- اطلاعات علمی و فنی ارزنده در رشته‌های مورد نیاز امت.
- اطلاعات ارزنده و مستند از بلاد اسلامی و مردم آن.
- همبستگی و همفکری ریشه‌دار با همگامان اسلامی و افراد مؤثر و علاقه‌مند دیگر بلاد.
- ایمان به ایده عالی و بزرگ اسلامی که سعادت مسلمانان دنیا در این است که بر محور اسلام با هم متحد و یک واحد بزرگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تشکیل دهند.
۴. بخش سوم: نظرات مشورتی مرکز اسلامی هامبورگ (۱۹۶۹) [۸۷, ۸۸, ۸۹, ۹۰, ۹۱, ۹۲, ۹۳, ۹۴, ۹۵, ۹۶, ۹۷, ۹۸, ۹۹, ۱۰۰, ۱۰۱, ۱۰۲, ۱۰۳, ۱۰۴, ۱۰۵, ۱۰۶, ۱۰۷, ۱۰۸, ۱۰۹, ۱۱۰, ۱۱۱, ۱۱۲, ۱۱۳, ۱۱۴, ۱۱۵, ۱۱۶, ۱۱۷, ۱۱۸, ۱۱۹, ۱۲۰, ۱۲۱, ۱۲۲, ۱۲۳, ۱۲۴, ۱۲۵, ۱۲۶, ۱۲۷, ۱۲۸, ۱۲۹, ۱۳۰, ۱۳۱, ۱۳۲, ۱۳۳, ۱۳۴, ۱۳۵, ۱۳۶, ۱۳۷, ۱۳۸, ۱۳۹, ۱۴۰, ۱۴۱, ۱۴۲, ۱۴۳, ۱۴۴, ۱۴۵, ۱۴۶, ۱۴۷, ۱۴۸, ۱۴۹, ۱۵۰, ۱۵۱, ۱۵۲]
- هدف: ایجاد یک جامعه نمونه اسلامی که در آن اسلام و تعالیم خالص، همه‌جانبه و متحرک آن، محور اساسی زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اخلاقی و عبادی باشد. این هدف باید بدون رقابت با گروه‌های دیگر که در راه مشابه تلاش می‌کنند، دنبال شود.
- مقدمات و لوازم حرکت متشکل سیاسی-اسلامی:
- شناسایی اسلام به عنوان یک ایدئولوژی: شناخت کامل اسلام به صورت یک ایدئولوژی همه‌جانبه توسط تعداد قابل توجهی از دانشمندان.
- تطبیق ایدئولوژی اسلام بر همه پدیده‌ها: تطبیق اسلام بر پدیده‌های عصر حاضر و پیش‌بینی پدیده‌های آینده.
- شناخت درست جوامع اسلامی: شناخت صحیح و علمی جامعه اسلامی مورد نظر برای شروع حرکت. این شناخت در حال حاضر بسیار ضعیف است و بسیاری از شکست‌های سیاسی و اجتماعی ناشی از این ضعف است.
- اهمیت کار جمعی: برای این آمادگی‌ها، نیاز به کار فعال، مؤثر، قابل دوام و متشکل دسته‌جمعی است که با مرگ یک نفر یا دلسرد شدن چند نفر از بین نرود.
- عکس‌العمل گروه فارسی در برابر رویدادهای سیاسی: گروه فارسی هنوز به مرحله رهبری یک سازمان سیاسی نرسیده است، لذا به صورت سازمانی عکس‌العمل سیاسی نشان نمی‌دهد. اما افراد به صورت فردی در حدود امکان خود وظیفه دارند عکس‌العمل مناسب نشان دهند. الهام‌گیری از پیمان “حلف الفضول” در مکه توسط پیامبر (ص)، نشان می‌دهد که می‌توان برای مبارزه با ستم و ستمگری، در حدود امکانات و رعایت ایدئولوژی اسلامی، اقدام کرد.
- نقش مرکز اسلامی هامبورگ: مرکز اسلامی هامبورگ به عنوان مشاور در اختیار گروه فارسی است و رهبری کار گروه فارسی را بر عهده نخواهد گرفت، زیرا رهبری باید از داخل خود گروه برخیزد.
- چند توصیه مشورتی:
- برگزاری منظم جلسات انجمن: حداقل هر دو هفته یک بار، شامل بحث‌های ایدئولوژیکی و مسائل جاری. بحث‌های ایدئولوژیکی توسط مرکز اسلامی هامبورگ تهیه شود و بحث مسائل جاری توسط خود گروه فارسی.
- آمادگی مرکز اسلامی هامبورگ برای برگزاری سخنرانی در شهرهای مختلف: حداقل یک سفر به شهرهای دانشجویی منطقه آلمان و اتریش در سال انجام شود.
- استقلال مالی و اقتصادی اتحادیه: این مسئله بسیار مهم است. سازمان باید از نظر مالی و اقتصادی مستقل باشد و وابسته به عوامل خارجی نباشد. پیشنهاد می‌شود که اعضا حداقل یک درصد از مخارج خود را به صندوق انجمن کمک کنند.
- بررسی علمی و مستند کارهای گذشته: اتحادیه باید وضع گذشته خود را با آمار و نمودارهای دقیق و قابل استناد بررسی کند تا پیشرفت‌ها و کمبودها مشخص شود. باید یک کمیته خط مشی برای این کار تشکیل شود.
- خط مشی گروه فارسی در سیاست خارجی: باید سایر مؤسسات و دسته‌های دانشجویی (مانند اُمزُ، فدراسیون، کنفدراسیون) را مطالعه کرد و با برادران عرب متناسب با واقعیات (مانند بحران‌های آن‌ها) برخورد کرد.
- پرهیز از احساسات ناسیونالیستی و تفرقه‌انداز مذهبی: اتحادیه باید وابستگی خود را به “اُمزُ” (اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مسلمان در اروپا) حفظ کند. هدف اصلی برادری اسلامی میان همه مسلمانان (عرب و عجم، شیعه و سنی) است. گروه فارسی‌زبان باید برای جوانان تازه‌وارد که زبان‌های دیگر را نمی‌دانند، کانال ارتباطی باشد.
- تهیه جزواتی درباره کلیات رویدادهای سیاسی: برای کمک فکری به اعضا در برابر حوادث و کاهش تردید و تزلزل آن‌ها.
- موافقت مرکز اسلامی هامبورگ با تشکیل کلاس‌های تابستانی: برای تقویت فضیلت و ایمان اعضا در هامبورگ. حداقل دو نفر از هر انجمن در این کلاس‌ها شرکت کنند.
- تقویت فضیلت و ایمان اعضا بر اساس ایدئولوژی اسلامی: تأکید بر پایبندی عملی به اسلام در همه ابعاد زندگی، از جمله نماز، روزه، راستگویی، اجتناب از گناهان. اهمیت عبادت در تقویت اراده. مسئولین انجمن باید سمبل یک مسلمان واقعی باشند.
۵. بخش چهارم: نظرات مشورتی مرکز اسلامی هامبورگ (۱۹۷۰) [۱۰۹, ۱۱۰, ۱۱۱, ۱۱۲, ۱۱۳, ۱۱۴, ۱۱۵, ۱۱۶, ۱۱۷, ۱۱۸, ۱۱۹, ۱۲۰, ۱۲۱, ۱۲۲, ۱۲۳, ۱۲۴, ۱۲۵, ۱۲۶, ۱۲۷, ۱۲۸, ۱۲۹, ۱۳۰, ۱۳۱, ۱۳۲, ۱۳۳, ۱۳۴, ۱۳۵, ۱۳۶, ۱۳۷, ۱۳۸, ۱۳۸, ۱۳۹, ۱۴۰, ۱۴۱, ۱۴۲, ۱۴۳, ۱۴۴, ۱۴۵, ۱۴۶, ۱۴۷, ۱۴۸]
- تأکید بر ارتقای کیفی و محتوایی سازمان: رشد اتحادیه باید مجموعی باشد، هم در ابعاد کمی و هم در ابعاد کیفی (روحی و معنوی). اتحادیه باید سازمانی به‌هم‌پیوسته باشد و این پیوستگی حال با گذشته و آینده باید به عنوان یک اصل (دگم) حفظ شود.
- راه‌های رشد کیفی و محتوایی سازمان:
- تکیه هرچه بیشتر روی ایمان و عمل: ایمان به اسلام به صورت همه‌جانبه و عمل به آن در تمام شئون زندگی (نماز، روزه، صداقت، اجتناب از محرمات، مبارزه و امر به معروف). مسئولین باید نمونه عملی این پایبندی باشند.
- برخورد محبت‌آمیز با دیگران: صراحت در گفتار لازم است، اما نباید تلخ باشد. با شیرینی و نرمی و منطق با دیگران برخورد شود.
- دوری از خودخواهی و پذیرش انتقاد: افراد باید آمادگی شنیدن انتقاد از دیگران را داشته باشند و از آن برای تکامل خود استفاده کنند.
- اهمیت انضباط تشکیلاتی و خوگرفتن به آن: جلسات باید جدی باشند و از شوخی و خنده بیش از حد پرهیز شود.
- تقویت روحیه افراد: نمایندگان باید بر خجالت غلبه کرده و با اعتماد به نفس خود را معرفی و نظراتشان را بیان کنند. این یک تمرین مهم برای اظهارنظر در جمع است.
- تقویت جسم و پرداختن به تفریحات سالم: انجمن‌ها باید فعال، بانشاط و جوان باشند. تفریحات سالم جزو نیازهای بشر است و باید در برنامه‌ها گنجانده شود.
- نظم در زندگی خصوصی: تنظیم وقت، امور مالی و تحصیلی بسیار مهم است. دانشجویان باید بر تحصیل خود متمرکز باشند و از آن در راه مبارزات غافل نشوند.
- اهمیت به کارهای تعاونی: همکاری و کمک متقابل میان اعضا باعث تقویت روحیه برادری و جذب افراد جدید می‌شود.
- اصول انضباط تشکیلاتی در اسلام:
- اصالت نسبی فرد و جامعه: فرد و جامعه هر دو اصالت نسبی دارند. در یک تشکیلات، فرد مقداری از آزادی خود را از دست می‌دهد، اما این محدودیت باید به گونه‌ای باشد که راه برای ابراز عقاید و رشد فردی باز باشد، نه اینکه افراد به مهره‌های بی‌اراده تبدیل شوند.
- دگم اول: ویژگی‌های افراد مسئول: در انتخاب مسئولین، پایبندی به اسلام (اعم از شیعه و سنی) از هر مسئله دیگری در زندگی مهم‌تر است. این افراد باید شایسته و کاردان باشند و خود را وقف جامعه کنند، نه اینکه جامعه را برای کامرانی خود بخواهند.
- دگم دوم: آزادی انتقاد از رهبران: هیچ حکومتی تحت هیچ شرایطی (حتی فوق‌العاده) حق ندارد آزادی انتقاد از رهبران را از مردم بگیرد. این یک دگم غیرقابل انعطاف در اسلام است. (مانند رفتار حضرت علی (ع) با مردم)
- دگم سوم: مسئولیت طبقه آگاه (علما): خداوند از دانشمندان پیمان گرفته است که در برابر ظلم و گرسنگی مظلوم آرام نگیرند. طبقه آگاه (نه فقط عمامه‌به‌سرها) باید چشم و گوش و عقل منفصل توده باشند و مانع اغفال آن‌ها شوند، اما خودشان وسیله کسب مقام یا مال نباشند. این دگم هنوز در اتحادیه به طور کامل رعایت نشده است و اتحادیه به مراحل خطر نزدیک می‌شود.
- چند توصیه دیگر:
- کوشش در به کار انداختن استعداد دوستان در پژوهش و تحقیق: انجمن‌ها باید مطالعات عمومی اجتماعی و فرهنگی را انجام دهند.
- کوشش در ایجاد یک سیستم مطالعه و بررسی خود اتحادیه: اتحادیه باید فرد یا گروهی را مسئول مطالعه علمی پروسه فعالیت خود از ابتدا تا کنون و آینده کند.
- موضع‌گیری درباره سازمان‌های دیگر (مانند الفتح، اُمزُ، کنفدراسیون دانشجویان ایرانی): باید گروهی مأمور مطالعه مستند درباره این سازمان‌ها شوند و نتیجه را به مجمع عمومی یا هیئت اجرایی گزارش دهند.
- پر کردن خلاءها (افزایش اعضا و فعالیت‌ها): اتحادیه باید در شهرهای مختلف به دنبال جذب افراد جدید و پر کردن خلاءهای فکری و فرهنگی باشد و افراد زبده را به شهرهای جدید بفرستد.
- تبادل تجارب و کاردانی: سمینارهای منطقه‌ای باید فرصتی برای بحث و تبادل تجارب میان انجمن‌ها فراهم کنند.
- نشریه “اسلام، مکتب مبارز”: این نشریه به عنوان ارگان تشکیلات شناخته شده و باید محتوای آن بالا برود و از مطالب مبتذل خالی باشد.
- حفظ و افزایش استقلال مالی، فکری و تشکیلاتی اتحادیه: اتحادیه نباید به هیچ کس یا مؤسسه‌ای وابسته باشد، حتی مرکز اسلامی هامبورگ. رهبری نباید جنبه دستوردهنده داشته باشد.
۶. بخش پنجم: پیام‌های ارسالی به انجمن‌ها [۱۵۳, ۱۵۴, ۱۵۵, ۱۵۶, ۱۵۷, ۱۵۸, ۱۵۹, ۱۶۰, ۱۶۱, ۱۶۲, ۱۶۳, ۱۶۴, ۱۶۵, ۱۶۶, ۱۶۷, ۱۶۸, ۱۶۹, ۱۷۰, ۱۷۱, ۱۷۲, ۱۷۳, ۱۷۴, ۱۷۵, ۱۷۶, ۱۷۷, ۱۷۸]
- پیام به انجمن اسلامی هانوفر:
- تبریک تشکیل کانون بحث و انس اسلامی برای دانشجویان مسلمان.
- اهمیت جبران کمبود اطلاعات اسلامی و عاطفی دانشجویان در غرب.
- توصیه به نماز جماعت برای تقویت همبستگی.
- اعلام آمادگی برای همکاری و پشتیبانی.
- تأکید بر ضرورت تشکیل گروه‌های زبانی (فارسی، عربی، ترکی، اردو) در اتحادیه بزرگ دانشجویان مسلمان اروپا برای انس جوانان تازه‌وارد.
- پیام به مناسبت تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان (گروه فارسی):
- تشکر از همت برای تشکیل گروه.
- تأکید بر پیوند با اتحادیه بزرگتر و امت اسلامی.
- دعوت به تلاش و کوشش “جهانی و بین‌المللی اسلامی” (نه محدود به زبان یا مذهب خاص).
- اهمیت شناخت و فهم متقابل مسلمانان و همکاری در مسائل مشترک.
- تأکید بر پیروی از حضرت علی (ع) در مقدم داشتن مسائل مشترک امت بر امور دیگر.
- پرهیز از انشعاب و حفظ وحدت اسلامی.
- اهمیت کار متشکل، مشخص، ارزنده و شایسته فداکاری که در آن افراد به یکدیگر اعتماد داشته باشند، اصول اساسی رعایت شود، به نظر اکثریت باصلاحیت عمل شود و به نظر اقلیت نیز احترام گذاشته شود.
- پیام به اجتماع سالانه سازمان جوانان در انگلستان:
- شناخت بهتر اسلام و معرفی اسلام اصیل به دیگران: انتقاد از برداشت‌های نادرست (مانند “حرز فاطمه”) و تأکید بر شناسایی اسلام واقعی از قرآن و سنت، نه برداشت‌های آلوده به ناسیونالیسم یا مذهب‌گرایی.
- پایبندی به اسلام در گفتار و عمل: زندگی شخصی و اجتماعی مسلمانان باید معرف خوبی از اسلام باشد. عمل باید پشتوانه گفتار باشد تا در دیگران اثر کند. سازمان باید پناهگاه جوانانی باشد که تصمیم به زندگی طبق اسلام گرفته‌اند.
- اشاره به مشکلات مالی (مسجد هامبورگ هنوز نیمه‌کاره است) و ابراز علاقه به تأسیس پایگاه مالی ثابت.
- تشویق به مسابقه در راه نیکی‌ها و استفاده از تجارب یکدیگر.
- اعلام آمادگی مرکز اسلامی هامبورگ برای همکاری مشاوره ای و تأکید بر عدم وابستگی این مرکز به شخص یا گروه خاص.
- تأکید بر اینکه آینده جامعه اسلامی به نتایج تلاش‌های همگانی وابسته است و خدا پشتیبان تلاشگران خالص است.
این منبع به طور کلی بر اهمیت وحدت، استقلال، کار تشکیلاتی منظم و علمی، پایبندی عملی به اسلام و رهبری آگاه و باایمان در حرکت دانشجویی اسلامی خارج از کشور تأکید دارد.
